Proportionele symbolen (2)

In het artikel Gebieden inkleuren werd de waarde van een attribuut met QGIS gepresenteerd door gebieden in te kleuren. Voor relatieve gegevens, zoals percentages of verhoudingsgetallen, is dat een goede optie. Voor absolute gegevens, zoals inwonertal, zijn symbolen die in grootte variëren geschikter. Beide kaartvormen kunnen overigens ook goed met elkaar worden gecombineerd. Dit is een herziene versie van een ouder artikel.

Methoden

QGIS 1.8 bevat vier mogelijkheden om proportionele symbolen weer te geven. Die zijn allemaal te vinden in het dialoogvenster ‘Layer properties’, op verschillende tabbladen. De volgende tabel geeft de voor- en nadelen weer. ‘Old symbology’ wordt daarbij buiten beschouwing gelaten.

Methode	Voordelen	Nadelen
1 Style / Advanced / Size scale field	Overlappende symbolen blijven goed zichtbaar Transparantie mogelijk	Alleen voor puntlagen Alleen lineair schalen Grote waarden lastig in te stellen
2 Overlay / Pie chart	Voor punt- en gebiedslagen Niet-lineair schalen	Overlappende symbolen moeilijk te onderscheiden Geen transparantie mogelijk
3 Diagrams / Pie chart	Voor punt- en gebiedslagen	Alleen lineair schalen Te grote cirkels automatisch weggelaten
4 Overlay / Proportional SVG	Voor punt- en gebiedslagen	Alleen lineair schalen Grotere cirkels krijgen ook dikkere randen

Geen van de vier methoden is perfect. Dit artikel gaat verder alleen in op de methoden 1 en 2. Eerst wordt ingegaan op het nadeel van lineair schalen.

Nadeel van lineair schalen

Het nadeel van lineaire schaling is dat er een extreem verschil ontstaat tussen de grootste en de kleinste gemeenten. De indruk die een cirkel maakt op de kaartlezer wordt sterker bepaald door de oppervlakte dan door de diameter van een cirkel. Bij lineaire schaling levert een tweemaal zo grote waarde een tweemaal zo grote diameter op, maar een viermaal zo groot oppervlak. Beter zou zijn om de symbolen te schalen op basis van de vierkantswortel van de attribuutwaarde. Een tweemaal zo hoge waarde levert dan een tweemaal zo groot oppervlak op.
Helaas is deze mogelijkheid niet standaard aanwezig. Met de ‘field calculator’ is dit met een omweg wel te realiseren. Dit kan het beste gedaan worden met een kopie van de oorspronkelijke shapefile, omdat het bestand door deze werkwijze wordt veranderd. Maak een extra kolom aan, bijv. AANT_INW2 en geef deze met de formule sgrt(AANT_INW) een waarde. Deze nieuwe kolom kan dan op het tabblad Overlay (Layer properties) als bron worden gebruikt voor het schalen van de symbolen. Als de gegevens uit een spreadsheet komen, is het eenvoudiger om vooraf extra kolommen toe te voegen waarin met formules de vierkantswortel wordt berekend (bijv. ‘=WORTEL(A2)’).

Methode 1 Style / Advanced / Size scale field

Deze methode werkt alleen met lagen die bestaan uit punten. In dit voorbeeld wordt een tekstbestand gebruikt met gegevens over de Nederlandse provincies. Als achtergrond wordt een shapefile met provinciegrenzen gebruikt (download voorbeeldgegevens).
Open eerst de shapefile met provinciegrenzen. Voeg daarna de gegevens toe via ‘Layer / Add delimited text layer’. De inhoud is te zien op de volgende afbeelding.

Open hierna de ‘Layer properties’ van deze laag.

Selecteer via de knop ‘Advanced’ het veld dat moet worden weergegeven. In dit geval ‘bev2011w’ (de vierkantswortel uit de bevolkingomvang). Verander ‘Unit’ in ‘Map units’. Stel ‘Size’ zo in dat de cirkels de gewenste omvang krijgen. Dit is tussentijds te controleren door op de knop ‘Apply’ te klikken. Via ‘Color’ is de kleur in te stellen. De volgende afbeelding toont het resultaat.

Methode 2 Overlay / Pie chart

Deze methode werkt met zowel punten als gebieden. Open de ‘Layer properties’ van de laag met de data die je wilt weergeven en ga naar het tabblad ‘Overlay’ (mocht dit tabblad ontbreken, dan moet eerst de plugin ‘Diagram overlay’ nog worden geactiveerd via ‘Manage plugins’ in het Plugin-menu). Kruis linksboven ‘Display diagrams’ aan. En kies als diagramtype ‘Pie charts’.  Voeg bij ‘Attributes’ het veld ‘bev2011’ toe. Dubbelklik daarna op het toegevoegde veld om de kleur in te stellen. Vervolgens moet bij ‘Classification attribute’ het veld worden toegevoegd dat de grootte van de cirkels bepaald. Kies hierbij opnieuw voor ‘bev2011’. Klik hierna op ‘Find maximum value’ en vul bij ‘Size’ de maximale cirkelgrootte in. Het resultaat is te testen door op de knop ‘Apply’ te klikken. Het classificatietype is op dit moment niet te veranderen. Anders dan de tekst doet vermoeden, wordt er niet lineair geschaald. Anders zou het resultaat van deze methode er heel anders hebben uitgezien dan dat van de eerste methode.

Download voorbeeldgegevens